در واقع معاونت اجتماعی که مددکاری زیرمجموعه آن است نقش پل ارتباطی میان مردم و نیروی انتظامی را ایفا می‌کند و پلیس از طریق این معاونت ارتباط خود با مردم را استحکام می‌بخشد. مددکاران اجتماعی بایستی با برقراری تعامل مستمر با مرکز مشاوره در جهت برطرف کردن چالش های فرا روی دوایرمددکاری ها و کلانتری ها تلاش نمایند.
بیشترین تعداد مراجعان به مددکاری اجتماعی کلانتریها، اختلافات خانوادگی را مطرح می‌کنند که اکثر آن ها پس از انجام مشاوره و بدون شکایت از کلانتری خارج می‌شوند. با تأسیس معاونت اجتماعی در سال ۷۸ و پس از راه‌اندازی مددکاری اجتماعی، بسیاری از مراجعات به کلانتریها که در پی مشکلات اجتماعی انجام می‌گیرد، قبل از ارجاع به دادگاه با مشاوره کارشناسان دایره مددکاری اجتماعی کلانتری حل وفصل می شود. پلیس به عنوان ضابط قوه قضاییه؛ و قوه قضاییه به عنوان نهادی که باید با جرائم برخورد کند باید نسبت به ابعاد مختلف جرائم شناخت داشته باشند.
«امروز مددکاران اجتماعی به عنوان اهرم مفیدی جهت کاهش تراکم پرونده های قضایی از طریق ایجاد سازش در پرونده ها ی مذکور جایگاه خویش را تثبیت کرده‌است
در خصوص پرسنل مددکاری اجتماعی پلیس می توان گفت این بخش از معاونت اجتماعی وظیفه مشاوره و مددکاری اجتماعی را به عهده دارد و افرادی که حداقل تحصیلات آن ها لیسانس است وظیفه مشاوره روانشناسی، مطالعات خانواده و… را انجام می‌دهند. در حال حاضر ۴۰ مرکز بزرگ در کشور وجود دارد و در اکثر کلانتریها نیز دایره مددکاری اجتماعی فعالیت می‌کند».
ب-خدمات مشاوره حقوقی[۳۹]
ایده تأسیس مراکز مشاوره در نیروی انتظامی برای اولین بار در سال ۱۳۷۸شکل گرفت. نتایج بررسی علل ارتکاب جرایم، سیستم هدایتی و تربیتی در قالب ارائه خدمات مختلف مشاوره ای را به وضوح نشان می‌داد. مأموریت مراکز مشاوره ناجا برآورد آسیب های روانی- اجتماعی، به منظور سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان در زمینه ارتقای سطح بهداشت روانی جامعه و پیشگیری اجتماعی در راستای تأمین امنیت اجتماعی است.
در این راستا اولین مراکز مشاوره ناجا به صورت آزمایشی در تاریخ ۱۶/۷/ ۱۳۷۹در فرهنگسرای خاوران و اندیشه تأسیس گردید. به دلیل نتایج مثبت و استقبال چشمگیری که از این طرح شد، مقرر گردید در سال ۱۳۸۰ در ۱۱ کلان شهر کشور مرکز مشاوره تأسیس شود. در سال های بعد تأسیس مراکز مشاوره ادامه یافت، به نحوی که در سال ۱۳۸۸ ۴۵ مرکز مشاوره در تهران بزرگ و مراکز فرماندهی انتظامی استان ها وجود دارد که به ارائه خدمات مشاوره ای روانشناختی و مددکاری اجتماعی به هم وطنان مبادرت می ورزند.[۴۰]
- ارائه اطلاعات ضروری به بزه دیده
اطلاعات تهیه شده برای بزه دیدگی می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:
-
- تکنیک های دفاع از خود
-
- راه های جدید گزارش جرم به پلیس
-
- نشانی کلانتری ها و مقرهای پلیس
-
- معرفی مناطق خطرناک
- معرفی بزه کاران ساکن در محل
تهیه اطلاعات برای بزه دیدگان می‌تواند به یکی از دو شکل زیر باشد:
-
- پلیس می‌تواند اطلاعات کلی مرتبط با جرایم و راه های پیشگیری از آن را برای کسانی که نگران جرم هستند ارائه کند یا راه هایی تبلیغاتی معینی را برای تمام افراد جامعه ارائه دهد
- نوع دوم از تبلیغات بزه دیده محور بر جرم خاص تمرکز کرده و به بزه دیدگان، مراحل اجتناب از جرم یا راه های کاهش ترس آنان از جرم را ارائه می‌کند. تبلیغات بزه دیده محور اغلب حاصل همکاری پلیس و جامعه در انجام نظرسنجی های مختلف است. تیزر های مربوط به ضد سرقت کردن اتومبیل ها و خانه ها از نمومه های شایع در تبلیغات بزه دیده محور است.
افزایش جریان اطلاعات برگشتی در مورد جرم به شهروندان، توانایی شهروندان برای حمایت از خود را تقویت می‌کند.[۴۱] در ژاپن کارگزاری پلیس ملی، برنامه ای را برای بزه دیدگان تصویب کرده که در آن، مأموران پلیس استانی اطلاعات حمایتی را برای بزه دیدگان گردآوری و توزیع می‌کنند؛ بزه دیدگان را به مناسب ترین شیوه از اطلاعات مربوط به جرم آگاه می‌سازند؛ و در برخی موارد داوطلبانی را به منزله “کودکان دستیار پلیس”برای ملاقات با کودکان بزه کار می گمارند.
۲٫ارائه اطلاعات و آموزش همگانی
آموزش همگانی امروزه به عنوان یک راهبرد ایجاد تغییر و تحول در جوامع، در سطوح مختلف جایگاه ویژه ای پیدا کرده‌است.پلیس آموزش همگانی را به هدف پیشگیری و با رویکرد آموزش مهارت‌های زندگی در دستور کار خود قرار داده است.
پیش فرض پلیس در توجه به این اسرار از آنجا ناشی می شود که پلیس به عنوان یک نهاد اجتماعی جزء لاینفک زندگی اجتماعی، و از نقش یک ناظم اجتماعی برای آموزش مهارت های زندگی برنامه داشته باشد. در آموزش های حضوری کارشناسان ناجا به صورت مستقیم و چهره به چهره با حضور در مراکزی چون مساجد، مدارس، دانشگاه ها، ادارات دولتی و…اقدام می‌کنند.
در آموزش غیر حضوری با بهره گیری از امکانات کمک آموزشی همچون رسانه های جمعی، نمایشگاه ها، تولیدات چاپی نسبت به انتقال پیام ها و هشدار ها که برای آگاه سازی جامعه به ویژه جوانان مفید است، اقدام می نمایند.
پلیس می‌تواند از طریق ارائه اطلاعات کلی در مورد شیوه های اجتناب از بزه دیدگی به جامعه به پیشگیری از جرم کمک کند. مأموران پلیس می‌توانند از طریق مدارس برای ارائه سخنرانی در مورد رانندگی، امنیت دوچرخه سواری، امنیت اتوبوس، قلدری، مواد مخدر دعوت شوند.
نکته دیگر توجه به امر اطلاع رسانی و آموزش همگانی است. پوشش خبری وقایع امنیتی و جنایی به شیوه های مطلوب و ارائه برنامه های آموزشی در خصوص چگونگی حفاظت از مال، جان و ناموس خود، زمینه مناسبی را برای امنیت مشارکتی به وجود خواهد آورد.
مبحث دوم: حفظ امنیت وشئونات وحریم خصوصی بزه دیده
پس از وقوع بزه، بزه دیده بیش از هر زمانی نیاز به حفاظت دارد؛ که این حفاظت شامل حفظ امنیت بزه دیده در برابر متهم، حفظ امنیت شهود و بزه دیده در برابر تهدید و حفظ حریم خصوصی بزه دیده می‌باشد. بزه دیده باید در برابر دادن اطلاعات جرم هیچ ترسی از بزه دیدگی مجدد نداشته باشد. همچنین از فاش شدن اطلاعات خصوصی خود به ویژه در جرایم علیه عفت واهمه نداشته باشد.حفظ این موارد با آموزش پلیس که در جریان کامل وقایع است امکان پذیر است. این موضوع در دو گفتار مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
