1. 1. ارائه راهبردهای عملی جهت ایجاد یادگیری مشاهده ای یا بهبود یادگیری از طریق مشاهده و عمل به آن.

   

1. ارائه راه حل‌های عملی به درمانگران، مشاوران و خانواده‌هاجهت بهبود فراخنای توجه در کودک کم توان ذهنی.

۳-۴-۱فرضیه :

روش نمایش درمانی فراخنای توجه را در کودکان کم توان ذهنی افزایش می‌دهد.

۵-۱متغیرها

متغیر مستقل: روش نمایش درمانی

متغیر وابسته: فراخنای توجه

متغیرهای کنترل: مقطع تحصیلی(ابتدایی)، سن (۸ تا ۱۲ سال)، جنسیت(پسر) و کم توانی ذهنی (بهره هوشی ۷۵-۵۰)

۱-۵-۱تعاریف نظری

نمایش درمانی: نمایش درمانی شیوه ای از کاربرد نمایش است و اگرچه از نظر عملی وعلمی رشته ای نوپاست اما با ریشه‌های باستانی و سنتی پیوند دارد (وبر^[۶۵] و هین^[۶۶] ،۲۰۰۵). انجمن نمایش درمانگران بریتانیا^[۶۷](BADth) نمایش درمانی را اینگونه تعریف می‌کند؛ ” استفاده عمدی از جنبه‌های شفا دهنده نمایش و تئاتر در فرایند درمان است. این امر روشی از کار وبازی است که از عمل برای تسهیل خلاقیت، تصویرسازی، یادگیری، بینش و رشد استفاده می‌کند ” (۲۰۰۵BADth,).

فراخنای توجه: فراخنای توجه یک واقعیت است که از طریق آن می‌توانیم برخی محرک های دریافتی را بیش از سایرین پردازش کنیم (قابلیت انتخاب)، که در این بین یک محدوده واضح برای توانایی پردازش محرک ها وجود دارد (محدودیت ظرفیت) و پردازش مداوم هر گونه محرک بینایی که گاهی در تضاد با یکدیگر و گاه در ارتباط با یکدیگرند (تلاش) صورت می‌گیرد. به عبارتی فراخنای توجه یک ظرفیت پردازش اضافه است که می‌تواند به صورت خود به خودی یا آگاهانه انتخاب کرده و به تلاش برای پردازش این محرک ها یا فعالیت های خاص اولویت دهد (اسکول^[۶۸]، ۲۰۰۱). در حقیقت توجه تمایز دهنده بارز شخصیت کودکان با ناتوانی و بدون آن است (بورتولی،۲۰۰۰).

کم توانی ذهنی: تعریف کم توانی ذهنی بر اساس دهمین ویرایش انجمن امریکایی کم توانی ذهنی و رشدی ^[۶۹]AAIDD(2002) به صورت زیر است:

کم توانی ذهنی، ناتوانی است با محدودیت های معنادار در کارکردهای هوشی و رفتار سازشی؛ که رفتار سازشی به سه دسته مفهومی، اجتماعی، و عملی تقسیم می شود. این ناتوانی قبل از سن ۱۸ سالگی به وجود می‌آید (اِسکِلاک^[۷۰]، لوکاسون^[۷۱]، شوگرن^[۷۲] و همکاران،۲۰۰۷ به نقل از AAIDD )

۲-۵-۱تعاریف عملی

نمایش درمانی: منظور از روش نمایش درمانی در این پژوهش، ۱۲ جلسه ۴۵ دقیقه ای با برنامه از پیش تعیین شده است. در طی این ۱۲ جلسه از فنون مختلف – با تأکید بر بازی گروهی و آموزش غیر مستقیم تعامل های اجتماعی– از جمله قصه گویی، حرکت، آوا، بازی نقش، پانتومیم و غیره استفاده می شود که شرح کامل جلسات در فصل ۳ معرفی شده است. جلسات نمایش درمانی با توجه به جلسات درمانی پژوهش خانم کریمنز و با توجه به فرهنگ و داستان های عامیانه و بومی کشورمان توسط پژوهش گر سازماندهی و طراحی شده است.

فراخنای توجه: در این پژوهش فراخنای توجه بر حسب نمره به دست آمده از آزمون توجه ارادی تولوز-پیرون^[۷۳] و خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه شناختی- تشخیصی کی^[۷۴]، سنجیده می شود.

کم توانی ذهنی: در این پژوهش، منظور از کم توان، دانش آموزانی هستند که با تشخیص کارشناسان مربوطه بهره هوشی آن ها بین ۵۰ تا ۷۵ بوده و عنوان آموزش پذیر در پرونده تحصیلی آن ها ثبت گردیده است.

فصل دوم

( گستره نظری و پیشینه پژوهش)

۱-۲کم­توانی­ذهنی

هم اکنون تعاریف متعددی برای کم­توانی­ذهنی وجود دارد که جامع­ترین آن ها توسط انجمن کم­توانی ذهنی امریکا ارائه شده است تعریفی که این انجمن در سال ۱۹۸۳ ارائه کرد چنین است: کم­توانی­ذهنی به کارکرد هوش عمومی اطلاق می­گردد که به طور قابل ملاحظه­ای زیر متوسط است و منجر به اختلالاتی در رفتار انطباقی شده یا با چنین اختلالاتی همراه است و در جریان دوره تحول ظاهر می­ شود (اسکلاک، لوکاسون، شوگرن و همکاران، ۲۰۰۷ به نفل از AAIDD).

کارکرد هوش عمومی، به عنوان نتایج حاصل از اجرای آزمون­های استاندارد شده هوش عمومی که ‌به این منظور تهیه شده و با شرایط منطقه­ای یا کشوری، منطبق شده اند، تعریف می­ شود.

به طور قابل ملاحظه­ای زیر متوسط به عنوان هوشبهر ۷۰ یا پایین­تر از ۷۰ در مقیاس­های استاندارد شده هوش تعریف می­ شود، حد بالای هوشبهر به عنوان یک رهنمود است و برحسب پایایی آزمون هوش استفاده شده ‌می‌توان تا ۷۵ یا بیش از ۷۵ منظور شود.

رفتار انطباقی عبارت است از آن مقدار از معیارهای استقلال شخصی و مسئولیت اجتماعی مربوط به گروه همسن و هم فرهنگ را که فرد برآورده می­ کند. انتظارات مربوط به رفتار انطباقی با تغییر سن تقویمی متفاوت است.

نقایص در رفتار انطباقی ممکن است در حوزه ­های زیر ظاهر شود:

1. 1. در خلال نوزادی و اوایل کودکی در حوزه ­های: تحول مهارت­ های حسی و حرکتی، مهارت­ های ارتباطی، مهارت­ های خودیاری و اجتماعی شدن.

1. 1. در خلال کودکی و نوجوانی در حوزه ­های: کاربرد مهارت های تحصیلی پایه در فعالیت­های روزانه زندگی، کاربرد استدلال و قضاوت مناسب در غلبه بر محیط.

1. در خلال اواخر نوجوانی و بزرگسالی در حوزه مسئولیت­های شغلی و اجتماعی.

دوره تحول به عنوان دوره زمانی بین حاملگی و ۱۸ سالگی تعریف می­ شود (سیف نراقی و نادری،۱۳۸۶).

دال^[۷۵] (۱۹۴۱) فرد کم ­توان­ذهنی را با ویژگی­های زیر توصیف می­ کند.

1. 1. از نظر ذهنی ناهنجار است.

1. 1. کم­توانی­ذهنی از بدو تولد یا سال­های اولیه رشد وجود دارد.

1. 1. در بلوغ کم­توانی­ذهنی او قابل تشخیص است.

1. 1. نقص ذهنی ناشی از یک عامل اساسی مانند ارث یا بیماری است.

1. 1. در روابط اجتماعی، شایستگی و صلاحیت لازم را ندارد و نمی­تواند امور خود را مستقل اداره کند.

1. نقص ذهنی قابل درمان نیست

تعریف جدید انجمن کم­توانی­ذهنی آمریکا (۲۰۰۷) ‌به این صورت است:

“کم­توانی ذهنی عبارت است از کارکرد هوشی زیر متوسط معنی­دار و وجود محدودیت­های همزمان در دو یا چند حوزه از حوزه ­های مهارت­ های اجتماعی، کاربرد منابع جامعه، خود راهبری، سلامت و ایمنی، عملکردهای تحصیلی، اوقات فراغت و اشتغال. کم­توانی­ذهنی پیش از هجده سالگی آشکار می­ شود.” هوش پایین تر از متوسط معمولاً با نحوه عملکرد آزمودنی در آزمون­های هوشی تعیین می­ شود که در واقع تعیین آن با کوشش آلفردبینه^[۷۶] انجام شد. وی قصد شناسایی کودکانی را داشت که توانایی استفاده از برنامه تعلیم و تربیت صنعتی فرانسه در آغاز قرن بیستم را نداشتند (سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۶).

از نیمه قرن بیستم، اصطلاح کفایت اجتماعی شامل مهارت­ های اجتماعی و رفتار سازشی به عنوان عاملی در تشخیص کم­توانی­ذهنی مطرح شده است. اهمیت رفتار اجتماعی در تشخیص کم­توانی­ذهنی را ‌می‌توان در نظریه بیولوژیک درباره هوش بوضوح مشاهده کرد. ثرندایک ^[۷۷] هوش را متشکل از هوش انتزاعی، هوش عینی و هوش اجتماعی دانست (هاردمن^[۷۸]، درو^[۷۹] و اگن^[۸۰]، ۱۳۸۸).

چهار فرض زیر برای کاربرد کم ­توان­ذهنی ضروری است:

1. 1. _{ارزیابی معتبر باید پراکندگی فرهنگی و زبانی و تفاوت­های موجود در ارتباط و عوامل مربوط رفتار را مورد توجه قرار دهد.}