نظر به این که مدل های کلاسیک باکس –جنکینز، سری های زمانی ایستا را توصیف می کنند. پس به منظور شناسایی آزمایشی یک مدل باکس –جنکینز،ابتدا باید تعیین نمائیم که سری زمانی که قصد پیش بینی آن را داریم ایستا می باشد یا خیر. در صورت ایستا نبودن، باید آن را به یک سری زمانی ایستا تبدیل کنیم. سری زمانی را ایستا می گوییم که مشخصه های آماری آن (برای مثال میانگین و واریانس )در طی زمان ثابت باشند.اگر n مقدار y_n ,.., y₂, y₁ از یک سری زمانی را مشاهده نمائیم، استفاده از نمودار این مقادیر (در طی زمان)، ما را در تشخیص ایستا بودن سری زمانی فوق کمک خواهد نمود. اگر مقدار ۱ تا n با اختلاف ثابتی حول یک میانگین ثابت (µ)نوسان داشته باشند، می توان سری زمانی را ایستا نامید. اما اگر مقادیر ۱ تا nحول میانگین ثابتی نوسان نداشته باشند و یا نوسانات آنها با اختلاف ثابتی همراه نباشد، در این صورت سری زمانی مزبور ناایستا(ناپایا)خواهد بود.

به طور کلی یک سری زمانی وقتی ایستا است که میانگین،واریانس و ضرایب خود همبستگی آن در طول زمان ثابت باقی بماند، به بیان دیگر اگر مبدأ زمانی یک سری زمانی را تغییر داده، مثلا"از t_m به t_m+1 تغییر یافت و میانگین ، واریانس وکوواریانس آن تغییر نکرد در آنصورت سری زمانی فوق الذکرایستا خواهد بود.
اشکال زیر سری ایستا و نا ایستا را طبق تعریف فوق نشان می دهد
سری ایستا(مانا)
سری ناایستا(نامانا)
y_t
t
y_t
t
۳-۱۱-۱) ایستا کردن سری های زمانی :
آزمون ایستائی از آن جهت اهمیت می یابد که اگر متغیر های سری زمانی ایستا نباشد، مشکلی به نام رگرسیون کاذب بروز می کند. در این گونه رگرسیونها در عین حالی که ممکن است هیچ رابطه معنا داری بین متغیر های سری زمانی وجود نداشته باشد، اما ضریب تشخیص مدل (R2) بسیار بالا خواهد بود. (R2 نشان دهنده توانایی پیش بینی مدل است ).علاوه بر این در آزمون های آماری رایج در ادبیات اقتصاد سنجی روش های متفاوتی برای ایستا کردن سری های زمانی وجود دارد که اهم آن ها عبارتند از: آزمون همبسته نگار^[۵۸] (Correlogram) وآزمون ریشه واحد می باشد، که آزمون ریشه واحد به دو روش دیکی- فولر و فلیپس- پرون تقسیم می گردد.

در این تحقیق بنابر پیشنهاد کارشناسان اقتصاد سنجی از روش ریشه واحد به طریق دیکی_فولر بوسیله نرم افزار EVIEWS استفاده شده است. که به تبع ایستا کردن سری زمانی جامعه نرمال می شود و خود همبستگی نیز وجود نخواهد داشت.
اساس این آزمون بر این منطق استوار است که وقتی در معادله _yt-1+u_t y_t=P ضریب P به لحاظ آماری معنی دار باشد پس سری زمانی مانا نیست. به بیان دیگر معنی دار بودن ضریب Pبه لحاظ آماری از طریق آزمون فرض ها مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۹-۲) انتخاب مناسب ترین مدل :
در این مرحله پس از ایستا کردن سری های زمانی، طی ۴ مرحله که شرح آن در زیر می آید به انتخاب مناسب ترین مدل می پردازیم. مرحله اول که مرحله شناسائی آزمایشی^[۵۹] نام دارد، به شناسائی آزمایشی مدل می پردازد.این کار با بهره گرفتن ازتابع خود همبستگی نمونه^[۶۰] و تابع جزئی خود همبستگی نمونه^[۶۱] انجام می گیرد. به محض اینکه مدل به طور آزمایشی ، شناسائی شد وارد مرحله دوم شده و به تخمین پارامترهای مدل می پردازیم .این مرحله ، مرحله تخمین^[۶۲] نامیده می شود.مرحله سوم مرحله تشخیص دقت برازش^[۶۳] نام دارد که در این مرحله کفایت و مناسبت شناسائی آزمایشی و تخمینی که در مورد مدل انجام داده ایم مورد ارزیابی قرار می گیرد.اگر نامناسب بودن مدل به اثبات برسد، مدل باید مورد تعدیل واصلاح قرار گیرد. روش های تشخیص ما را در تصمیم گیری چگونگی اصلاح کردن و بهبود مدل یاری می دهد. زمانی که مدل نهایی بدست می آید، از آن به منظور پیش بینی مقادیر آینده سری زمانی استفاده می کنیم .مرحله فوق (چهارم) مرحله پیش بینی نامیده می شود. توجه داشته باشید که روش شناسی باکس – جنکینز یک روش تکرار^[۶۴] می باشد. بدین ترتیب که اگر مدل آزمایشی تشخیص داده شده ای نا مناسب تلقی شود، دوباره باید به مرحله تشخیص آزمایشی برگشته و مدل جدید و بهتری را بدست آورده سپس پارامترهای مدل جدید را تخمین و مناسب بودن آن را بررسی نمائیم. این سیکل تشخیص آزمایشی، تخمین و تشخیص دقت برازش تا زمانی که مدل مناسب نهائی یافت شود، ادامه خواهد داشت. در نهایت مدل نهائی بدست آمده به منظور پیش بینی مقادیر آینده سری زمانی به کار خواهد رفت.
در این تحقیق،نظر به اینکه از نرم افزار EVIEWS (که یکی از نرم افزارهای معروف در اقتصاد سنجی است) جهت انتخاب مناسب ترین مدل استفاده گردیده. لذا از طریق نرم افزار فوق و با بهره گرفتن از تابع خود همبستگی نمونه ای و خود همبستگی جزیی نمونه ای به انتخاب مدل مناسب می پردازیم.

۳-۱۲) نرم افزار EVIEWS :
در برآورد مدل های سری زمانی و از جمله باکس– جنکینز، نرم افزارهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که یکی از مشهورترین این نرم افزارها به دلیل جامعیت و دقت عمل، نرم افزار EVIEWS می باشد.
این نرم افزار در سال ۱۹۹۴ برای انجام عملیات اقتصاد سنجی در علوم اقتصادی اختراع و به جامعه علمی عرضه گردید. در اصل کلمه EVIEWS مخفف دو کلمهEconomic وviews می باشد که از زمینه کاربرد آن نشأت گرفته است.
این نرم افزار توانایی ایجاد بانک های اطلاعاتی، محاسبه مدل های سری زمانی، انجام عملیات تحلیل آماری ،برازش انواع مدل های اقتصادی (از جمله باکس – جنکینز ) از طریق روش های رایج (مانند OLS ، TSLS و…….)، تخمین سیستم معادلات خطی و غیر خطی، شبیه سازی و پیش بینی سری های زمانی، انجام آزمون های تصریح و تشخیص مدل های اقتصادی را دارا است و در عین حال سادگی کاربرد آن از مهمترین مزایای این نرم افزار به شمار می رود.مجموعه مشخصات مورد اشاره در بالا، شهرت این نرم افزار در جامعه علمی و به ویژه در زمینه های اقتصاد سنجی و سری های زمانی و راحتی کاربرد آن باعث گردید که به عنوان نرم افزار قابل اطمینان برای تخمین مدل سری زمانی باکس – جنکینز مورد نیاز تحقیق، به کارگرفته شود^[۶۵] .
۳-۱۳) آزمون های پارامتریک و غیرپارامتریک :
به آزمون های آماری کلاسیک نظیر آزمون t و تحلیل واریانس که فرضیه های مربوط به پارامترها را در جامعه (معمولا"نرمال ) مورد آزمایش قرار می دهند، آزمون های آماری پارامتریک گفته می شود. برای مثال ، از آزمون t و ANOVA،Wald می توان برای آزمون این فرضیه که میانگین های دو گروه کنترل و آزمایش در جامعه با هم برابر هستند، استفاده کرد. فرض های استفاده از این آزمون های پارامتریک آن است که داده ها حد اقل با مقیاس فاصله ای اندازه گیری شده باشد و توزیع نمره ها در هر دو جامعه نرمال و واریانس نمره ها در هر دو جامعه یکسان باشد.
در مقابل آزمون های آماری غیر پارامتریک، فرضیه های مربوط به پارامترهای جامعه خاصی را مورد آزمایش قرار نمی دهند. بلکه این آزمون ها فرضیه های مربوط به شکل توزیع ها یا مقادیر مرکزی را مورد آزمایش قرار می دهند. همچنین فرض نمی کنند که مقیاس داده ها فاصله ای است، جامعه ها نرمال و واریانس ها یکسان هستند. آزمون های غیر پارامتریک بر فرض های ضعیف تری در مورد مقیاس اندازه گیری و ماهیت جامعه های مورد بررسی استوار می باشند. برا ی مثال،از آزمون های غیر پارامتریک می توان در داده های رتبه ای و توزیع های نمونه گیری گسسته،استفاده کرد. برای انجام این آزمون ها باید فرض کرد جامعه های مورد مقایسه متقارن و یا فقط از نظر شکل مشابه هستند.
اگر چه نیاز به فرض های ضعیف تر،استفاده از آزمون های غیر پارامتریک را برای پژوهشگران علوم رفتاری جالب توجه می کند ولی باید محدودیت این آزمون را نیز مد نظر قرار داد^[۶۶].
۳-۱۴) خلاصه فصل سوم :
فصل سوم پایان نامه ها ازلحاظ روش شنا سی تحقیق ازاهمیت بسزایی برخوردار است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی از لحاظ روش تجربی واز لحاظ زمان نیز مقطعی است. جامعه آماری آن در بر گیرنده کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. روش نمونه گیری قضاوتی (حذف سیستماتیک) می باشد که تعداد نمونه، ۵۱ شرکت بدست آمد وابزار گردآوری داده‌ های مورد نیاز از منابع معتبری چون کتابخانه سازمان بورس اوراق بهادار تهران، سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران و شرکت بورس اوراق بهادار تهران و همچنین نرم افزارهای تدبیر پرداز و ره‌آورد نوین جمع‌ آوری می‌شود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهایی مانندEXCEL ، EVIEWS و روش‌های آماری توصیفی و استنباطی استفاده می‌شود،لازم به ذکر است نمونه بدست آمده ۵۱ شرکت می باشد.

فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل اطلاعات
و آزمون فرضیه
۴-۱) مقدمه :
اساس و مبنای تصمیم گیری مدیران و سازمان ها در سطح خرد وکلان، اطلاعاتی است که غالباٌ با بهره گرفتن از علم آمار در اختیار تصمیم گیران قرار می گیرد. تعبیر و تفسیر یافته ها یکی از مهمترین مراحل فرایند تحقیقات است، بهترین تحقیق به کاری نخواهد آمد اگر مدیریت تفاسیر و تعابیر غلط را با چشم بسته از محقق قبول کند(کاتلر) .
تجزیه و تحلیل داده‌ها به معنای استخراج اطلاعات و نتایج واقعی از داده‌های بدست آمده، به منظور کسب نتایجی معقول به منظور استفاده از آنها در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری می‌باشد. در این بخش داده‌های جمع‌ آوری شده دسته بندی و سپس پردازش می‌شوند تا بتوان در پی تجزیه و تحلیل این داده‌های پردازش شده به آزمون فرضیه‌های تحقیق پرداخت.
تجزیه و تحلیل، به عنوان فرایندی از روش علمی، یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیق است که از طریق آن کلیه فعالیت های پژوهش، تا دسترسی به یک نتیجه، کنترل و هدایت می شود. تجزیه و تحلیل به طور کلی عبارت است از آن طریقی که کل فرایند پژوهش، از انتخاب مسأله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شود.
در این تحقیق پس از جمع‌ آوری داده‌های متغیرها، از اطلاعات۵۱ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنعت‌های مختلف استفاده شده است شایان ذکر است که این ۵۱ شرکت در بازه زمانی ابتدای سال ۱۳۸۵ تا انتهای سال ۱۳۹۰ به مدت ۶ سال مورد بررسی قرار می‌گیرند. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهایی مانندEXCEL ، EVIEWS واز روش‌های آماری توصیفی و استنباطی، استفاده می‌شود.
در این فصل، بر اساس روش تحقیق ذکر شده در فصل قبل به دنبال انجام آزمون فرضیه تحقیق مبنی بر بالاتر بودن دقت پیش بینی مدل های سری زمانی باکس- جنکینز از پیش بینی مدیریت در خصوص EPS شرکت های منتخب هستیم.
ابتدا فهرست شرکت های منتخب به عنوان نمونه آماری تحیق مورد اشاره قرار می گیرد. سپس به صورت پنل برای تمامی شرکت های نمونه،آزمون های مربوط به تعیین مدل مناسب رفتار سود اجرا گردیده است و نتایج این قسمت ملاک تعیین مدل اصلی تحقیق قرار گرفت. در قسمت برآورد مدل اصلی تحقیق ، تمامی مشاهدات مربوط به شرکت های نمونه (شامل سود واقعی ۲۴ فصل متوالی از سال ۱۳۹۰-۱۳۸۵) به منظور تأمین مشاهدات لازم برای برازش مدل به کار گرفته شده است. بدیهی است که در همین حال آزمون های نیکوئی برازش و سایر آزمون ها تایید مدل به لحاظ اقتصاد سنجی صورت می پذیرد.