در رابطه با استراتژیهای آموزش تفکر انتقادی و تفکر انتقادی در بین اساتید و معلمان نیز تحقیقاتی صورت گرفتهاست.(الازی،۲۰۰۸؛ الدقثر،۲۰۰۹؛ پالمر،۲۰۰۷؛ یوکل،۲۰۰۸ و بوروگز،۱۹۹۹).
با توجه به تحقیقات انجامگرفته و خلاء مشاهده شده در زمینه تحقیقات مربوط به تفکر انتقادی اساتید و نیز با توجه به خلاء موجود در تحقیقات کیفی، پژوهش مورد نظر درصددآن است تا با روشی کیفی(مطالعه موردی اکتشافی) به بررسی نظرات اساتید در خصوص تفکر انتقادی و چگونگی اعمال آن در تدریس بپردازد.
فصل سوم
روش شناسی
در این فصل به روش تحقیق مورد استفاده، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، جمع آوری داده ها، ابزار مورد استفاده، روایی و پایایی آن و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود.
روش تحقیق
ازآنجا که رویکرد کیفی اجازه کنکاش عمیق در نظرات اساتید(پاجارس،۱۹۹۳) را میداد این رویکرد بهطورخاصی مناسب و مرتبط با این تحقیق به نظر میرسید. تحقیق کیفی با جستجو در چگونگی همکاری اجزا ترکیبی در کنار یکدیگر یک تصویر کلی از پدیده مورد بررسی به دست میدهد نه مانند تحقیق کمی که در جهت توضیح پدیده ها با بهره گرفتن از تجزیه آن به عناصر تشکیلدهندهاش برمیآید(مریئم،۱۹۹۸).
همچنین مطالعه موردی تجارب زندگی را شرح داده و با بهره گرفتن از رویکرد مطالعه موردی محقق قادر خواهد بود عقاید نسبتا پیچیده و با جزئیترین اختلاف شرکت کنندگان را توصیف کند. همچنین مطالعات موردی سه نوع هستند: الف)مطالعات موردی تبیینی[۳۷]که در رویداد یا پدیده خاصی تمرکز دارند ب) مطالعات موردی توصیفی[۳۸] که توصیفات جامع و دقیقی از موضوع مورد مطالعه فراهم می آورند ج) مطاعات موردی اکتشافی[۳۹] که درک خواننده از موضوع تحت مطالعهاش را گسترش داده و درک خواننده از موضوع تحت مطالعه را گسترش میدهد و به وی کمک می کند تا معانی جدیدی کشف کند.
به دلائل ذکرشده مطالعه موردی اکتشافی به عنوان مناسب‌ترین روش برای به دستآوردن نظرات کسانی که در این پدیده درگیر هستند انتخاب شد.
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری شامل تمام اساتیدی است که در سال تحصیلی۸۹-۸۸ در دانشگاه پیامنور تبریز مشغول به تدریس بوده اند. پدیده مورد مطالعه در این پژوهش نظرات اساتید در خصوص تفکر انتقادی بود و بنابرین اساتیدی باید انتخاب میشد که تفکر انتقادی را به عنوان یک هدف آموزشی درنظر داشته اند. از آنجا که دورههایی در علوم انسانی، علوم رفتاری و هنر در کمک به دانشجویان در جهت رشد مهارت‌های تفکر انتقادی نیروهای اصلی درنظر گرفته شده‌اند(مکپک، به نقل از بوتن،۲۰۰۸)، بنا به اعتقاد محقق اساتید این رشته ها در اندیشه این مسائل درگیر هستند و تفکر انتقادی را به عنوان یک بازده یادگیری دانشجویان درنظر می گیرند. بنابرین از نمونه گیری هدفمند استفاده شده و درهر مرحله ای که محقق به غنای داده ها دست یافته کار نمونه گیری متوقف شدهاست که از این طریق ۱۲ نفر از اساتید برای انجام پژوهش انتخاب شدند.
روش جمع آوری داده ها
این پژوهش در دانشگاه پیامنور تبریز انجام شد، پس از اخذ معرفینامه از دانشکده و ارائه آن به ادارهی حراست دانشگاه پیامنور، هماهنگیهای لازم صورت گرفته و گواهی بلامانع بودن انجام پژوهش در دانشگاه مذکور از معاونت پژوهشی و فرهنگی دانشگاه مذکور اخذ گردید. با توجه به ماهیت تحقیق منابع چندگانه از اطلاعات لازم بود تا یک توصیف غنی از پدیده تحت مطالعه که لازمه تحقیقات کیفی است فراهم آید. این منابع شامل مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق با اساتید و همچنین فرم اطلاعات بود که این فرم شامل سئوالاتی درمورد محل تحصیل استاد در هریک از مقاطع تحصیلی، مدرک تحصیلی، سابقه تدریس و سایر سوابق شغلی و پژوهشی بود.
جهت جمع آوری داده ها، با اخذ وقت قبلی از هر یک از اساتید و کسب اجازه برای ضبط اظهارات ایشان ابتدا فرم مربوط به اطلاعات استاد در اختیار ایشان قرار میگرفت و پس از تکمیل آن اظهارات اساتید در مورد هر یک از سئوالات مصاحبه ضبط گردیده و سپس متن فایل‌های صوتی به صورت کتبی استخراج گردید.
ابزار مورد استفاده، اعتبار[۴۰] و قابلیت اطمینان[۴۱]
ابزار مورد استفاده در این پژوهش سئوالات معطوف به هدف پژوهشی بوده است که از سئوالات نیمهسازمانیافته استفاده گردیدهاست و هدف از این سئوالات کسب اطلاعات عمیق از مصاحبهشونده بوده است. اطمینان از صحت و کیفیت و ارزش درستی داده ها، یکی از مسائل مهم در تحقیقات کیفی می‌باشد. تامین اعتبار پژوهش به معنای تلاش آگاهانه برای برقراری اطمینان در تفسیر معنی داده ها از نظر صحت و درستی است. معتبر بودن مربوط به اعتبار داخلی پژوهش است، یعنی درجه حقیقی بودن یافته های مطالعه و اینکه یافته ها بازتاب هدف پژوهش و واقعیت اجتماعی شرکت کنندگان در پژوهش هستند. در این پژوهش معتبربودن یا مقبولیت سئوالات مصاحبه توسط اساتید راهنما مورد تأیید قرار گرفته است.
قابلیت اطمینان به این معنی است که یافته ها باید سازگار، منطقی و پیوسته باشند. به عبارت دیگر خواننده پژوهش باید قادر به ارزیابی کفایت تحلیل انجام شده از طریق پیگیری فرایندهای تصمیم گیری محقق باشد. و از آنجا که این پژوهش کیفی و از نوع مطالعه موردی است و هدف تعمیم نتایج به موارد دیگر نیست، از اینرو صرفا برای حصول اطمینان از قابلیت وابستگی داده های پژوهشی، محقق پس از استنتاج از متن مصاحبه ها آن ها را به مصاحبهشوندگان ارائه کرده و نظر تاییدی آنان را اخذ نموده است.
روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کیفی استفاده شدهاست. این روش یک روش استنباطی است که به صورت منظم و عینی به منظور تعیین ویژگی‌های اطلاعات به دستآمده پرداخته است. کدگذاری به صورت محوری بوده و پس از مصاحبه و ضبط آن متن مصاحبه ها تهیه شده و سازماندهی گردید. و با تحلیل پدیدارشناختی، دانش و دیدگاه مصاحبهشوندگان در ارتباط با تفکر انتقادی و اعمال آن در تدریس مقوله بندی و استخراج شد و سپس مورد تحلیل قرار گرفت.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
در این فصل داده ها و اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه با بهره گرفتن از روش تحلیل کیفی محتوا مورد تحلیل عمیق کیفی قرار می‌گیرد. همچنین اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه با توجه به اطلاعات حاصل از فرم اطلاعات اساتید تحلیل خواهد شد. پس از اینکه مصاحبه ها انجام شد متن مصاحبه ها تدوین شد و سپس سئوالات پژوهش در قالب درونمایهها مشخص گردید و سپس با تحلیل پدیدارشناختی، نظرات هریک از اساتید درباره تفکر انتقادی و چگونگی اعمال آن در کلاس درس با توجه به فرم اسناد مورد تحلیل قرار گرفت که در ذیل بدان اشاره میگردد.
مضمونهای به دستآمده و تجزیه و تحلیل آن ها
مضمون شماره۱) هدف از تدریس
